YUTMA BOZUKLUKLARINDA TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Yutma bozuklukları tedavisinde amaç; hastanın oral beslenmesi, yutmanın güvenli bir şekilde gerçekleşmesi ve yeterli sıvı ile besinlerin alınabilmesini sağlamaktır. Her hastaya özgü bir tedavi planı yapılmalıdır. Tedavi planlanırken hastalığın tanısı, prognozu, disfajinin şiddeti, hastanın yaşı, genel fizik durumu, solunum fonksiyonları, kognitif durumu, konuşma yeteneği ve motivasyonu da göz önüne alınmalıdır.

Telafi Edici Egzersizler

Tedavinin ilk basamağını oluştururlar. Gıdanın güvenli ve kolay bir şekilde ağız boşluğundan farinkse geçişini sağlamak ve aspirasyonu ortadan kaldırmak için uygulanırlar.Yutma fizyolojisini direkt olarak değiştirmezler. Her yaş grubunda ve kognitif düzeydeki hastalara uygulanabilir. Ayrıca daha az efor gerektirdiklerinden, hastalarda yorgunluk oluşturmazlar. Telafi edici (kompensatuar) tedaviler;

   *Postural değişiklikleri,                                                                      *Yutma öncesi veya sırasında duysal girdinin arttırılmasını,   

   *Gıda alımında hacim ve yemek sıklığının düzenlenmesini,

   *Gıda kıvamı ve yoğunluğunun değiştirilmesini,

   *İntraoral protezler uygulamalarını içerir

Terapi Teknikleri

Terapi teknikleri, telafi edici tekniklerden farklı olarak yutma fizyolojisini değiştirir, hastanın verilen emirleri takip edebilmesi ve kendi kendine tekrarlayabilmesini gerektirir. Yutma için gerekli nöromuskuler kontrolün düzelmesine yardım eder. Terapi teknikleri; bolusun, oral motor kontrolünü düzelten egzersizler ve yutma başlangıcında yutma refleksinin uyarılması, yutma süresince

orofaringeal hareketin zamanlamasını ve koordinasyonunu kontrol altına alacak ve hava yolu korumasını arttıracak egzersizleri içerir

İndirekt Terapi Yöntemleri;

Oral motor kontrol egzersizleri 

Faringeal yapıların hareket açıklıkları egzersizleri ve

Yutma manevralarıdır 

Oral motor kontrol egzersizleri; çene, yanaklar, dil ve dudakların hareket açıklığı ve kas kuvvetlendirme egzersizlerini içerir. Bolus kontrol egzersizleri; yutma olmaksızın dil kontrolünü iyileştirmek amacıyla uygulanır. Materyalin manuplasyonunu düzeltmek ve bolusu birleşik durumda tutmak için yapılan egzersizlerdir

Faringeal yapılar ile ilgili egzersizler arasında hava yolu girişini kapatma egzersizleri, vokal kord adduktor egzersizleri, dil kökü egzersizleri, laringeal elevasyon egzersizleri sayılabilir

Direkt terapiler

İndirekt terapi tekniklerin farklı olarak gıdalar ile yapılan egzersizlerdir ve yutma fizyolojisini değiştirirler. Gıdalar sadece küçük miktarlar verilmeli ve hava yolunu temizlemek gerektiğinde hasta öksürtülmelidir. Hasta kesinlikle öksürüğünü engellemeye çalışmamalıdır. Direkt terapiler, yutma manevralarını ve oral duyusal uyarımın arttırılması içerir 

Yutma Manevraları

Belirli fizyolojik olayların zamanlamasında değişiklik yapmak için tasarlanır. Kognitif veya konuşma bozukluğu olan hastalarda kullanılamaz.

Başlıca yutma manevraları supraglottik yutma, süper supraglottik yutma, eforlu yutma ve Mendelson manevrasıdır.