Yutma Fizyolojisi

Yutma oral kavite, farenks, larenks ve özefagustaki yapıları içeren kompleks bir nöromuskuler fonksiyondur. Yutma başlıca dört evreye ayrılmıştır: oral hazırlık evresi, oral evre, farengeal evre ve özefageal evre. İlk iki evre olan oral hazırlık ve oral evreler istemli, diğer farengeal ve özefageal evreler ise istem dışı yani refleksif kontrol altındadır.

Oral hazırlık ön fazı

Yutmanın oral hazırlık fazı aşağıdaki faaliyetlerin koordinasyonu ile tanımlanır:

a- Gıdanın oral kavite anteriorunda tutulabilmesi için dudak kapama

b- Labial ve bukkal kasların etkili kasılmasıyla gıdanın lateral ve anterior sulkuslarda birikmeyip dil üzerine itilebilmesi

c- Sirküler ya da rotasyonel çene hareketi ile gıdanın ezilmesi

d- Dil lateral hareketleriyle gıda bolusunun tükürükle karıştırılarak dişler üzerine itilmesi

e- Yumuşak damak kasılması ile gıdanın oral kavite arkasında hapsedilmesi ve nazal hava yolunun daraltılması

Oral faz

Bu dönemin birincil işlevi dil hareketiyle, lokmayı sert damak ve dilin arka kısmına doğru iterek ağız boşluğunun arkasına göndermektir. Ağız tabanında yer alan suprahyoid kaslar, özellikle katı gıdaların yutulması esnasında dili kaldırmada önem taşımaktadır. Bu aşamada, dudak ve yanak kaslarının (örneğin orbicularis oris ve buccinator kas gibi) kontraksiyonu, katı ya da sıvı gıdaların oral kaviteye kaçışını önlemede çok önemlidir. Bu aşama, yutmanın farengeal fazının tetiklenmesiyle sonlanır 

Farengeal faz

Yutma refleksinin tetiklenmesiyle farengeal faz tetiklenmiş olur. Yutma sırasında havayolunun korunması oldukça önemlidir ve nazal, trakeal ve larengeal yollar korunmalıdır. Bu durum velofarengeal istmusun kapanması, larenksin yukarı çekilmesi ve yumuşak damağın yukarı-geri hareketi ile gerçekleşir ve böylece nazofarenks kapatılır. Submental ve suprahiyoid kasların kasılarak hyoid kemiği ve böylelikle larenksi yukarı çekerek, larenksin yükselmesi ve havayolunu kapatması bu koruma mekanizmasında en önemli adımdır

Dil, lokmayı farenkse ve sonra özefagusa doğru iter. Ardından farenksi saran farengeal konstrüktör kaslarda ardışık peristaltik kasılmalar olur ve kalan artıklar özefagusa iletilir

İstirahatte tamamen kapalı olan üst özefageal sfinkter (ÜÖS) farenks ile özefagus arasında yer almaktadır. Alınan lokma kitlesinin bu seviyeye gelmesi ile sfinkter gevşer ve açılır, böylelikle gıda materyali özefagusa geçer

Özefageal faz

Krikofarengeal adelenin gevşemesi ve üst özefageal sfinkterin gevşemesiyle bolus farenksten özefagusa geçer ve özefageal faz başlamış olur. Özefagustaki peristaltik hareketlerle ve alt özefagusun gevşemesiyle bolus mideye aktarılır


***Tüm yazılar tarafıma ait olup izinsiz ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz. Kullanıldığı takdirde yasal işlemler geçerli olacaktır.